Mơ khói Tết nơi chái bếp

“Đêm qua chị mơ thấy ba”.

Chị nhắn thế trong một sớm mai chớm lạnh, khi nắng chưa kịp lên, và mây còn nép khẽ trong những cái hà hơi của cô bán rau đang cong lưng đẩy xe ra đầu hẻm. Vài hình ảnh chạy ngang như những lát cắt còn thiếu của một đoạn phim tài liệu trắng đen lùng bùng trong não. Tôi khẽ khàng co người ngồi dậy, tay trằn trọc đặt nguyên trên phím cách của dòng soạn thảo. Tự nhiên tim thít lại, nghẹn ngào.

“Ba chặt một bó củi khô, đặt ngay xó bếp. Chị nghĩ bụng, nay nhà mình dùng bếp ga rồi, nào có đụng tới củi khô?”

Chị nhắn tiếp, như cái cách người ta cố nhớ một giấc mơ đang ở ngưỡng sắp quên lúc tỉnh. Những dòng tin không đầu chẳng cuối của chị cứ hệt cái lưới dệt bao lấy tim tôi, trong nỗi nhớ gia đình dâng trào.

“Ba còn ôm mớ lá chuối phơi trên bàn đá phía sau. Lá nào cũng to bóng, ngay ngắn nằm bên đống dây lạt vuốt mỏng”.

“Chắc ba tính gói bánh tét giao thừa...”

Cả hai chợt im lặng.

Trong vô số cơn mơ sau này, như chị, tôi cũng thường chập chờn nhớ về những cái Tết ngày gia đình còn đông đủ. Ngoại đập khuôn bánh in. Mẹ tuốt lá chuối sau vườn, rồi ngâm mớ dây lạt qua đêm cho mềm. Ba cặm cụi chặt mấy cây củi khô loại to chất thành đống ngay chái bếp. Chị em tôi lau nồi, ngâm nếp, rửa đậu xanh. Mỗi người một việc, mùi khói thơm hương rơm rạ cứ lùng bùng mũi, lách tách cháy như tiếng mấy hạt muối hột rớt trong than hồng.

Ngày mà chái bếp trở thành “căn cứ nhỏ” của mấy chị em mỗi đợt cuối chạp, ba thường nổi lửa suốt đêm để nấu nồi bánh tét. Chúng tôi ham vui kéo cái chiếu cói trải ra bên cạnh, quấn mền nằm đó cười khúc khích bên trang cửu chương 5 chưa thuộc sành sỏi.

Cái nồi to được chà sạch từ hôm trước, thành cao, lòng rộng, xếp ngay ngắn những đòn bánh tét tự gói. Xen giữa mấy cây bánh xinh xắn, đôi khi lại lọt chọt cái bánh ú xiêu vẹo, hay cái bánh ít chưa bẻ hết góc do chị em tôi mày mò làm. Ba bảo bánh ai gói thì người đó phải ăn cho hết. Có lần chúng tôi cột dây không chặt, bánh bị vô nước, bung bét nở, nên mấy chị em cứ “nạnh” nhau chẳng đứa nào chịu ăn thành phẩm của mình.

Tôi từng tò mò hỏi ba tại sao không nấu bánh tét lúc sáng, mà phải thức đêm canh lửa cho cực? Ba bảo, nấu sớm quá thì bánh mất ngon. Cứ chặp chiều tối nổi lửa, nấu tới sáng giao thừa là kịp đặt lên ban thờ cúng ông bà ngày Tết. Với lại, tết có ai mà ngủ hả con?

Đúng thật. Tết thì có ai mà chịu ngủ bao giờ?

Bọn trẻ rục rịch chờ tết từ lúc còn nhấp nhỏm trên ghế nhà trường những ngày đầu chạp. Đến hôm hăm tám, hăm chín, thì sự chộn rộn dần lan tỏa khắp cái khí trời cuối năm. Thứ tâm trạng nôn nao chuẩn bị đồ ăn cho ba bữa; Sự tất bật đi chợ tết, chở về buồng dừa, nải chuối đẹp, hay hớn hở lúc được mẹ sắm cho bộ đồ chơi xuân; Cả cái thời khắc cả năm chỉ có một lần sum họp của những ai xa quê, cũng làm mọi người chẳng nỡ chợp mắt dù trong sát na, vì quý, vì tiếc.

Quây quần bên bếp lửa canh nồi bánh tét, kể nhau nghe những câu chuyện đã qua, những được mất bại thành, những vui buồn hờn giận ở năm cũ,..để thấy lòng chợt ấm, mắt chợt cay, và đôi tay thì ửng hồng trong cái siết chặt an ủi.

Đêm qua hình như tôi cũng nằm mơ.

Ba ngồi xổm nhen bếp lửa cạnh nồi bánh tét vừa gói. Khói bếp trắng xóa góc nhà, mờ dần bóng lưng đẫm mồ hôi của ông ấy. Mẹ vẫn đi lại vững vàng mà chẳng cần tới xe lăn, lúi húi xách mấy gàu nước lên từ giếng. Trong cơn mơ chập chờn, chúng tôi bỗng bé lại thành những đứa trẻ ngờ nghệch, chạy phía sau ba để rượt đuổi mớ khói lam chiều. Tiếng cười í ới giòn tan như miếng bánh tráng nướng trên than hồng còn thơm mùi cốt dừa đặc sệt. Khói cứ quấn quanh đòn bánh tét nóng hổi, chờn vờn trong nồi thịt kho hột vịt. Khói hun cay xè đôi mắt trẻ, nhập nhèm buồn ngủ mà cứ díu mắt đòi thức đón giao thừa. Khói bay lên khỏi nóc nhà, sưởi ấm cái lạnh lờ mờ của sớm mùng một. Khói nhuộm bạc mái đầu ba mẹ, xóa dần thanh thời gian sót lại để cuống họng còn được bật thốt lên hai chữ “đoàn viên”.

Đêm qua, hình như tôi mơ khói Tết..

Trúc Nguyễn