TÓP MỠ XÀO DƯA - SỰ HÁO HỨC CỦA ĐỨA TRẺ NGHÈO
Món tóp mỡ xào dưa đầy thân thương của mẹ
Khi xưa ấy, cả làng nhà nào cũng nghèo. Bữa cơm không phải độn ngô khoai sắn đâu đủ ngày ba bữa mà ăn. Những đứa trẻ gầy đến quắt queo, tóc khô vàng hơn rơm dạ. Quanh năm chúng luôn khao khát một bát cơm có thịt, và phải đợi đến Tết may ra mới có. Tôi nhớ những buổi chiều cuối năm. Mẹ tôi bê một thúng khoai lang đầy ắp ra sân kho chờ mổ lợn. Những con lợn quanh năm ăn khoai dại, bèo tây và ít cám vụn, vậy mà vẫn béo híp mắt. Mẹ tôi dùng thúng khoai đổi lấy một tảng mỡ dày và ít xương vụn. Tôi hăm hở nhảy chân sáo theo mẹ về nhà. Mẹ rửa sạch rồi thái tảng mỡ thành những miếng như ngón tay đều tăm tắp. Bếp lửa bùng lên, chiếc nồi gang to đầy những miếng mỡ trắng bóc. Khi mỡ kêu xì xèo là hương mỡ béo ngậy bốc lên giục giã cơn thèm trong tôi thức dậy. Tiếng mỡ nổ càng to tôi càng háo hức. Miếng mỡ trắng bắt đầu chuyển sang vàng và teo tóp lại. Mẹ tôi dùng đũa gắp những miếng có dính chút thịt nạc ra bát cho đỡ bị cháy khét. Khi tất cả các miếng đều vàng ươm không còn gì để xì xèo nữa. Mẹ nhấc nồi xuống, vớt tóp ra một bát sứ to, nước mỡ thì đổ vào liễn chờ nguội sẽ đậy nắp. Tôi và anh trai ngồi xổm nhìn bát tóp mỡ mà thèm. Mẹ lựa vài miếng có dính chút thịt lúc trước chia cho hai anh em tôi ăn. Miếng tóp vào miệng như muốn tan ra, vừa béo ngậy vừa ngòn ngọt. Tôi muốn nhai thật lâu để cảm nhận cái ngon ấy mãi. Anh tôi thì ăn ngấu nghiến, rồi lại xòe tay xin mẹ. Mẹ cốc đầu hai đứa bảo để dành Tết còn băm làm chả nem. Nói vậy nhưng khi ra khỏi bếp, trong tay mỗi đứa vẫn cầm một miếng tóp vừa đi vừa thổi.
Buổi chiều 30 Tết, mẹ sai tôi ra vườn nhổ hành và hái cà chua. Cây cà chua góc vườn co ro trong rét, quả cũng bé tẹo còm nhom như tôi vậy. Tôi hái được vài quả đang chuyển màu từ cam sang đỏ, háo hức chạy vào bếp khoe. Thấy mẹ đang lúi húi bên cạnh vại dưa chua. Nắp vại vừa mở, mùi chua loét bốc lên, tôi bất giác đưa tay lên miệng chùi nước miếng đang trực trào tứa ra. Mẹ múc một bát dưa đầy cả cái và nước rồi đậy nắp vại lại. Tôi đưa tay nhón trộm miếng lá dưa đã sẫm màu cho nhanh vào miệng. Ôi chao, cái chua khó diễn tả bằng lời. Không chua gắt như khế, lại chẳng chua mạnh như chanh, cũng đâu chua dịu như xoài. Cái chua ngấm từ đầu lưỡi cho đến cuống họng, lại thêm vị mặn của muối và chút hăng hăng của hành. Mẹ đánh vào tay tôi mắng vài câu rồi đặt nồi gang lên bếp. Những cọng rơm chưa kịp bén lửa, khói bắt đầu bay lên. Mẹ lấy chút mỡ quệt xuống đáy nồi rồi cho cà chua vào xào. Cà chua mềm thì mẹ cho dưa vào trước, rắc chút muối hạt, dưa đổi màu thì đổ tóp mỡ vào đảo rồi thêm chút nước dưa hạ nhỏ lửa. Trong khói chiều lảng vảng ấy, tôi cố hít đầy phổi tôi hương chua của dưa vị béo của tóp, mùi thơm của hành. Bữa cơm cuối năm dưới bóng điện vàng vọt, tôi thấy từng cọng dưa như được tắm trong lớp mỡ béo ngậy. Những miếng tóp mỡ uống no nước dưa trở nên tròn lẳn không còn quắt queo nữa. Mấy anh chị em tôi vội vàng gắp thật nhanh tóp mỡ ăn trước. Vừa mới nhai, cái béo cái chua cùng nhau ứa ra đầy tràn khoang miệng, ngon như muốn nuốt luôn cả lưỡi. Đôi môi nứt nẻ trở nên bóng nhẫy và có sức sống hơn. Ăn hết tóp thì tôi mới gắp đến dưa. Dưa chua ngày nào tôi cũng ăn, mà sao hôm nay bỗng nhiên lại ngọt lại ngon đến thế? Tôi thấy mẹ chỉ chan chút nước và gắp vài cọng dưa vào bát của bà. Tôi hồn nhiên hỏi sao mẹ không ăn tóp mỡ. Mẹ cười bảo mẹ chỉ thích ăn dưa thôi. Tôi ngây thơ tin vào câu nói ấy, đến tận bây giờ tôi vẫn còn tin.
Và rồi cứ mỗi chiều cuối năm, khi Tết sắp bước qua hiên nhà, tôi lại thấy hương dưa chua quanh quẩn đâu đây. Lại thấy mùi tóp mỡ thơm lừng lảng vảng trong miền ký ức. Dù đã đi nhiều nơi, và ăn nhiều món ngon của lạ, nhưng có lẽ mùi tóp mỡ dưa chua mỗi chiều cuối năm ấy tôi sẽ không bao giờ quyên. Như là mùi quê nhà, như là mùi của mẹ vậy. Cảm ơn mẹ vì những năm tháng ấy, có gì ngon mẹ đều dành hết cho con.
Đinh Thị Hảo
